Thời gian gần đây tình trạng thời tiết nắng nóng kéo dài dẫn đến phát sinh dịch bệnh trên tôm, nhiều diện tích tôm nuôi thiệt hại nghiêm trọng. Trước tình hình đó, ngành nông nghiệp tỉnh Kiên Giang kịp thời triển khai nhiều biện pháp nhằm xử lý và khắc phục tình trạng tôm chết hàng loạt, giảm chi phí và thiệt hại trên người nuôi tôm.<img src="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/kien_giang_tinh_trang_tom_chet_do_nang_nong_62005f700b.png" alt="kien-giang-tinh-trang-tom-chet-do-nang-nong.png" srcset="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/thumbnail_kien_giang_tinh_trang_tom_chet_do_nang_nong_62005f700b.png 245w,https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/small_kien_giang_tinh_trang_tom_chet_do_nang_nong_62005f700b.png 500w,https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/medium_kien_giang_tinh_trang_tom_chet_do_nang_nong_62005f700b.png 750w,https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/large_kien_giang_tinh_trang_tom_chet_do_nang_nong_62005f700b.png 1000w," sizes="100vw">Theo ghi nhận trên địa bàn tỉnh Kiên Giang, tính đến hiện tại đã thiệt hại trên 440 ha diện tích nuôi tôm. Sau 2 tháng thả giống và tôm chết hàng loạt chỉ sau 2 ngày phát hiện, để kịp thả lại bầy tôm khác, gia đình ông Đỗ Văn Đô ngụ xã Đông Thái, huyện An Biên đang gấp rút bơm nước, cày trục và xử lý hóa chất trong ao nuôi.Vợ chồng ông Đô cho biết, năm nay tình trạng nắng kéo dài nhiều ngày nên dịch bệnh cũng dễ dàng phát sinh và lây lan nhanh hơn. Chỉ tính trong khu vực gần nhà ông Đô, có đến 80% hộ chịu thiệt hại nặng nề giống ao nuôi của ông, trong khi chỉ khoảng nửa tháng nữa thôi là đã đến ngày thu hoạch rồi!Theo Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Kiên Giang, việc tôm nổi đầu và chết hàng loạt nguyên nhân chính đó là do tình hình nắng nóng kéo dài, nhiệt độ môi trường thay đổi đột ngột dẫn đến sức đề kháng và sức khỏe tôm yếu đi, khiến mầm bệnh dễ tấn công và gây ra dịch bệnh. Chỉ tính đến ngày 18/4, trên toàn địa bàn tỉnh có hơn 308,7 ha tôm nuôi bị nhiễm bệnh trên tổng số 44,6 ha diện tích tôm nước lợ chịu thiệt hại với 130 ổ dịch ghi nhận được. Trong đó diện tích tôm bị thiệt hại do sốc môi trường là 137,7 ha.Các bệnh gây thiệt hại trên tôm phải kể đến như bệnh hoại tử gan tụy cấp tính, vi bào tử trùng, hoại tử dưới vỏ và cơ quan tạo máu khiến số lượng tôm hao hụt, giảm năng suất và sản lượng. Đặc biệt, bệnh đốm trắng do virus là nguyên nhân gây bệnh chính khi chiếm gần 94% diện tích tôm bị nhiễm bệnh.Trên địa bàn các huyện thuộc tỉnh Kiên Giang như An Biên, An Minh, Gò Quao, Vĩnh Thuận, U Minh Thượng, dịch bệnh xảy ra cao điểm vào khoảng từ đầu tháng 3/2023 cho đến nay. Một số hộ nuôi tiến hành thu hoạch nhưng chỉ đạt sản lượng thấp, lỗ nhiều hơn lãi, chỉ đủ bù vào 1 phần chi phí ban đầu bỏ ra. Phần lớn còn lại đều thiệt hại 100%, không thu hồi được vốn.Nắm bắt tình hình, lực lượng thú y đã cấp phát 25.500 kg hóa chất sát trùng cho hơn 100 hộ nuôi tôm bị bệnh đốm trắng và hoại tử gan tụy để xử lý.

kien-giang-tinh-trang-tom-chet-do-nang-nong.png

KIÊN GIANG: TÌNH TRẠNG TÔM CHẾT DO NẮNG NÓNG

Với những mùa vụ thành công và lợi nhuận bền vững, việc thường xuyên theo dõi và quan sát tôm nuôi là vô cùng cần thiết để có thể phát hiện sớm bệnh tại ao, cũng như kịp thời đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả.<img src="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/cach_nhan_biet_som_tom_nuoi_bi_benh_99f4bce07e.png" alt="cach-nhan-biet-som-tom-nuoi-bi-benh.png" srcset="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/thumbnail_cach_nhan_biet_som_tom_nuoi_bi_benh_99f4bce07e.png 245w,https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/small_cach_nhan_biet_som_tom_nuoi_bi_benh_99f4bce07e.png 500w," sizes="100vw">Một số dấu hiệu nhận biết tôm bệnh:<h1>Màu sắc tôm</h1>Việc màu sắc của tôm thay đổi thông thường do bởi yếu tố môi trường nước, tuy nhiên cũng không loại trừ khả năng tôm đang gặp vấn đề về sức khỏe: Có thể tôm đang bị sốc hoặc bị bệnh.Tôm chuyển màu đỏ: Tôm chết thường có màu đỏ, còn tôm thường chuyển đỏ là do sắc tố caroten bị phóng thích, nguyên nhân có thể bởi gan hoặc tụy của tôm bị hoại tử.Trắng dọc lưng hoặc tôm có vết đỏ nâu: đây là dấu hiệu cho thấy tôm đang chậm lớn, thậm chí là bị còiTôm có vết thương thì vết thương này sẽ chuyển thành màu nâu đen hoặc nâu sau thời gian ngắn có thể dẫn tới bị gãy hoặc sưng phồng phần phụ của con tôm.Đốm đen xuất hiện thì có khả năng là tôm đã nhiễm bệnh vi khuẩn, cần kiểm tra hàm lượng chất hữu cơ trong nước kịp thời.Trắng đuôi: có thể do tôm bệnh hoặc nhiệt độ nước đang ở mức cao, trường hợp nhiệt độ ở mức cao tôm sẽ bị shock và có dấu hiệu nhảy bật ra khỏi mặt nước.Tôm bị đục cơ: có thể nhìn thấy vệt đục hay nguyên thân đều bị đục, đây là dấu hiệu báo sức khỏe tôm đang không ổn.<h1>Tình trạng vỏ tôm</h1>Qua việc quan sát vỏ tôm ta có thể nắm được trạng thái dinh dưỡng của tômVỏ tôm bệnh thường lỗi lõm với số lượng tôm bị mỏng vỏ chiếm hơn 5%&nbsp;Trên bề mặt vỏ tôm có những dấu hiệu bất thường như gãy tau chủy, đứt râu, chân bò hay mòn cụt chân bơi, ..những triệu chứng này nguyên nhân thường là xuất phát do bệnh taura hoặc bị nhiễm khuẩn.Trường hợp phụ bộ tôm gãy hoặc sưng phồng lên cũng là dấu hiệu cho thấy đáy ao đang ô nhiễm trầm trọng.<h1>Sinh vật bám trên tôm</h1>Hiện tượng các vi sinh vật hay rong bám trên lớp vỏ ngoài của tôm tạo nên màu xanh rêu cho thấy nước trong ao nuôi đang có hàm lượng hữu cơ quá cao hoặc do nước đang bị bẩn và không được xử lý cẩn thận.Đối với tôm không được khỏe, việc lột xác và tự làm sạch các vật thể lạ trên vỏ diễn ra rất khó khăn từ đó gây ảnh hưởng đến sức khỏe tôm, vì vậy bà con cần chú ý quan sát và làm sạch nước ao nuôi thường xuyên, tránh để tình trạng nặng hơn.<h1>Sự biến đổi ở mang tôm</h1>Mang tôm có màu trắng trong suốt và rất sạch đối với tôm khỏe mạnh. Nếu đáy ao nuôi bị dơ hoặc ô nhiễm, hợp chất hữu cơ trong nước nhiều, mang tôm đổi sang màu vàng, nâu thậm chí là màu đen.Khi mang tôm chuyển màu nâu, nguyên nhân chính là do quá trình tự làm sạch của tôm diễn ra không hiệu quả nên chất bẩn bám vào mang, cho thấy tôm đang yếu.Mang tôm có màu đen khi bị tổn thương, muối sắt tịch tụ lại làm mang tôm chuyển sang màu đen.Khi hàm lượng oxy hòa tan trong ao nuôi quá thấp, mang tôm đồng loạt chuyển sang màu hồng, lúc này bà con nuôi tôm cần chú ý xử lý kiểm soát kịp thời nhằm cung cấp đủ oxy cho tôm.<h1>Lượng thức ăn thừa</h1>Hiện tượng tôm bỏ ăn có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như: tôm bị stress, thời tiết, môi trường nước thay đổi, … nhưng khi lượng thức ăn trong ngày dư thừa nhiều cũng không loại trừ khả năng tôm bị nhiễm bệnh.Người nuôi tôm cần kiểm tra lại tình trạng ao nuôi và điều chỉnh lượng cho ăn phù hợp.

cach-nhan-biet-som-tom-nuoi-bi-benh.png

CÁCH NHẬN BIẾT SỚM TÔM NUÔI BỊ BỆNH

Tên đầy đủ: Bệnh đầu vàng trên tôm (Yellowhead disease - YHD).&nbsp;Đối tượng nhiễm bệnh: Tôm sú, Tôm thẻ chân trắngvà nhiều loại tôm biển khác trong Họ tôm he. Bệnh thường xuất hiện trên tôm nuôi từ 30 ngày tuổi trở lên.<h1 style="text-align:justify;">DẤU HIỆU LÂM SÀN:</h1><ul style="list-style-type:disc;"><li style="text-align:justify;">Tôm nhiễm bệnh YHD có biến đổi màu vàng hoặc nâu ở vùng mang và phần đầu ngực, phần giáp đầu ngực phồng lên, toàn thân có màu nhợt nhạt, có hiện tượng sưng tuyến tiêu hóa.&nbsp; Lưu ý: các dấu hiệu có thể không thể hiện rõ ràng, và có thể nhầm lẫn qua bệnh khác.</li><li style="text-align:justify;">Kết quả test tế bào máu cho thấy nhân tế bào hồng cầu thoái hóa kết đặc lại hoặc bị phá hủy phân mảnh. Kết quả test mô bệnh học cho thấy trong tế bào sẽ có hiện tượng hoại tử, xuất hiện các thể vùi trong tế bào chất, phần nhân bị thoái hóa nặng, và các tế bào như bạch huyết, gan tụy, mang … bị phân mảnh rời rạc.</li></ul><figure class="image"><img src="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/benh_dau_vang_2_54f6928f6e.jpg" alt="benh-dau-vang-2.jpg" srcset="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/thumbnail_benh_dau_vang_2_54f6928f6e.jpg 235w,https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/small_benh_dau_vang_2_54f6928f6e.jpg 500w,https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/medium_benh_dau_vang_2_54f6928f6e.jpg 750w,https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/large_benh_dau_vang_2_54f6928f6e.jpg 1000w," sizes="100vw"><figcaption>Hình 1: Một số đặc điểm bệnh YHD đặc trưng.</figcaption></figure><figure class="image"><img src="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/benh_dau_vang_1_bd20a70cb6.jpeg" alt="benh-dau-vang-1.jpeg" srcset="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/thumbnail_benh_dau_vang_1_bd20a70cb6.jpeg 245w,https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/small_benh_dau_vang_1_bd20a70cb6.jpeg 500w,https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/medium_benh_dau_vang_1_bd20a70cb6.jpeg 750w," sizes="100vw"><figcaption>Hình 2: Tôm nhiễm YHD chết ở đáy ao.</figcaption></figure><ul><li style="text-align:justify;">Tôm nhiễm YHD ăn nhiều đột biến trong một vài ngày, sau đó phần lớn tôm trong ao ngưng ăn, 1 – 2 ngày sau tôm bơi lờ đờ, không định hướng, dạt vào bờ và chết.&nbsp;</li><li style="text-align:justify;">Bệnh gây tỷ lệ chết cao, có thể lên đến 100% sau 3 đến 5 ngày nhiễm bệnh.</li></ul><h1 style="text-align:justify;">TÁC NHÂN GÂY BỆNH:</h1>Tác nhân gây bệnh đầu vàng là Yellowhead virus (YHV) và Gill-associated virus (GAV). YHV là một loại virus hình que kích thước khoảng 44 x173 nm. Nhân của virus có đường kính gần 15 nm, chiều dài khoảng 800 nm. Virus gây bệnh YHD là virus ARN thuộc Họ Roniviridae, có đặc điểm gần giống họ Rhabdoviridae hoặc nhóm virus dạng sợi của họ Paramyxoviridae.<figure class="image"><img src="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/benh_dau_vang_4_cd0da6e442.png" alt="benh-dau-vang-4.png" srcset="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/thumbnail_benh_dau_vang_4_cd0da6e442.png 245w," sizes="100vw"><figcaption>Hình 3: Hình thái virus YHD</figcaption></figure><figure class="image"><img src="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/benh_dau_vang_5_c47a08d6e0.png" alt="benh-dau-vang-5.png" srcset="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/thumbnail_benh_dau_vang_5_c47a08d6e0.png 185w," sizes="100vw"><figcaption>Hình 5: Sự hiện diện của hạt virus (virion) (mũi tên) trong mang tôm bệnh YHD.</figcaption></figure>YHV khi xâm nhiễm vào cơ thể tôm sẽ tấn công vào các mô có nguồn gốc ngoại bì và trung bì, bao gồm cơ quan lympho, tế bào máu, mô huyết cầu, phiến mang, mô liên kết, ruột, tuyến ăng-ten, tuyến sinh dục, vùng thần kinh và hạch. Quá trình tấn công vào tuyến gan tụy khiến cho phần đầu tôm nhiễm YHV có màu vàng thay vì nâu sẫm như bình thường.<h1 style="text-align:justify;">PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN:</h1><ul><li>Thường xuyên quan sát sự phát triển của tôm, nếu có dấu hiệu bệnh bất thường cần xử lí nhanh và tiến hành thu hoạch ngay khi có thể để giảm thiểu thiệt hại.</li><li>Các triệu chứng lâm sàng có thể quan sát được bao gồm tôm ăn nhiều bất thường rồi đột ngột ngừng ăn và chết sau 2 đến 4 ngày. Tôm bị bệnh tập trung ở rìa ao hoặc gần mặt nước, toàn than màu nhợt nhạt và hần giáp đầu ngực có màu vàng và toàn thân nhợt nhạt.</li><li>Có thể quan sát các tế bào gan tụy, tế bào máu, cơ quan lympho, ruột, mang, tuyến anten, mô liên kết của tôm; khi thấy các thể vùi trong tế bào chất, nhân tế bào co rúm hoặc vỡ thành nhiều mảnh thì tôm đã mắc bệnh.</li><li>YHD có thể được chẩn đoán bằng RT-PCR.</li></ul><h1 style="text-align:justify;">CON ĐƯỜNG LÂY LAN DỊCH BỆNH:</h1>YHD thường lây truyền theo chiều ngang qua đường ăn thịt đồng loại hoặc qua nước và lây nhiễm sang trứng. Tôm mang YHV cũng có thể lây truyền virus vào nước và gây bệnh cho cả ao. YHD cũng có thể lây truyền theo chiều dọc, tức là từ tôm cha mẹ sang tôm con. Virus YHV vẫn có khả năng lây nhiễm sau khi tồn tại trong nước 72 giờ.Tôm sú mẫn cảm với YHV từ giai đoạn hậu ấu trùng (PL15). Các loài tôm khác có thể nhiễm bệnh ở các giai đoạn khác nhau nhưng thường xảy ra ở giai đoạn từ 40 ngày đến 70 ngày tuổi. Tỉ lệ chết có thể đến 100% trong vòng từ 3 ngày đến 5 ngày kể từ khi quan sát thấy dấu hiệu bệnh lý.<h1 style="text-align:justify;">XỬ LÝ AO NHIỄM BỆNH:</h1>Thường xuyên theo dõi sự phát triển của tôm, nếu thấy xuất hiện dấu hiệu bệnh tốt nhất là thu hoạch ngay. Nếu thấy tôm còn quá nhỏ thì cần xử lý nước ao nuôi tôm trước khi tháo bỏ.Đối với những con tôm bệnh được vớt khỏi ao, cách tốt nhất là tiêu hủy bằng cách chôn hay đốt, nước từ ao tôm bệnh không được thải ra ngoài môi trường mà phải được xử lý bằng vôi nung hoặc clorua vôi trước. Nên diệt các loài giáp xác mang mầm bệnh trong ao nuôi, nạo vét vùng đáy ao và bón vôi, sau đó phơi ao từ 5 - 7 ngày rồi cấp nước vào ao trước khi bắt đầu vụ nuôi mới. Nước cũng cần được xử lý để loại bỏ sự hiện diện tiềm ẩn của các sinh vật mang virus bằng cách thêm 20-30 ppm clorine.Có thể bất hoạt virus trong nước hoặc dụng cụ bằng cách đun nóng ở 60°C trong 15 phút hoặc bằng cách xử lý clorine ở nồng độ 30 ppm.<h1 style="text-align:justify;">PHÒNG TRỊ BỆNH:</h1>Tương tự như những bệnh do virus khác, bệnh Đầu vàng khi xảy ra rất khó điều trị và chưa có thuốc đặc trị hiệu quả. Do đó các biện pháp chuẩn bị và phòng ngừa mầm bệnh xâm nhập, kèm tăng cường sức đề kháng cho tôm là biện pháp hữu hiệu nhất để phòng bệnh.<ul><li>Cần chuẩn bị, nạo vét, phơi rửa đáy ao thật tốt trước khi tiến hành mỗi vụ nuôi. Ao nuôi nên được rào lưới để ngăn chặn các loài giáp xác trung gian mang mầm bệnh vào ao. Nước cấp vào ao phải được xử lý, diệt trùng đủ thời gian quy định.</li><li>Chọn con giống chất lượng, khỏe mạnh, không nhiễm bệnh.</li><li>Trong quá trình nuôi tôm cần bổ sung men vi sinh xử lý nước ao để gây hệ vi sinh có lợi cho tôm, kiềm hãm các mầm bệnh và các nhân tố môi trường bất lợi khác như chất thải dư thừa, khí độc tích tụ trong ao... Cần thường xuyên bổ sung các khoáng chất thiết yếu và các vitamin (quan trọng nhất là vitamin C tăng sức đề kháng cho tôm).</li><li>Các yếu tố môi trường khác như oxy, độ kiềm, pH, ...cần được duy trì ở ngưỡng thích hợp để không gây stress cho tôm và làm tôm suy giảm sức đề kháng.</li><li>Sau khi thu hoạch tôm, bùn cát và chất hữu cơ phải được loại bỏ cẩn thận và triệt để, tránh để mầm bệnh tích tụ dưới đáy ao.</li></ul>

benh-dau-vang-3.jpeg

BỆNH ĐẦU VÀNG (YHV)

Tên đầy đủ: Bệnh đen mang ở tôm (Black gill disease hay black death).Đối tượng nhiễm bệnh: Tôm thẻ, Tôm sú và Tôm càng xanh.<h1 style="text-align:justify;">DẤU HIỆU LÂM SÀN:</h1>Tôm có triệu chứng thiếu oxy, tấp mé, bơi lờ đờ trên mặt nước, tôm mắc bệnh bệnh thường lờ đờ, ít hoạt động. Tôm giảm ăn, chậm lớn, còi cọc và chết.Mang tôm ban đầu chuyển từ màu đỏ đến màu nâu sáng, ở giai đoạn nhiễm bệnh nặng mang tôm có màu đen đặc trưng của bệnh. Các mô ở mang bị tổn thương, toàn bộ tơ mang bị phá hủy.<figure class="image"><img src="https://lh3.googleusercontent.com/XDvBUMRw9Sq653_fUMZPEC_2up8JcmS4iDbXW7leqd2nBG-1gSlnBrsY_WkawRen47tjJSOs4VBF0_-QrJ6d3_nQBxyQIEbfKVM-gN5r4eCoC1TyroHBdzWH-VRhtjmseMB7NqcWMrNZy-KhwtIJ_Q6KUKaTHHmGTs3kRmV_O-ok6Bg4KP2hWKvhl_dC_A"><figcaption>Hình 1: Triệu chứng đen mang ở tôm bệnh.&nbsp;</figcaption></figure><figure class="image"><img src="https://lh6.googleusercontent.com/tDrIsWvkKI5Q_BxTAZ-GdOSj9ocCFldn66sUsgSKTq0dfz2e2YiVwYoqhAoXuHtz-2V2Kl0QnWd5trzesfya_e7Z7z1pCNf7E1Nl-alJUm0dFLsi1nowW-ZKF0m3zigTRvVU39h2XPiYJc5KhN0msfhCEpGjv_l0SYyU0lZ2bw2ewQwmjLWfPJD5G8vW3A"><figcaption>Hình 2: Bệnh đen mang do môi trường ô nhiễm.</figcaption></figure><h1 style="text-align:justify;">TÁC NHÂN GÂY BỆNH:</h1><ul><li>Môi trường ao nuôi bị ô nhiễm do hàm lượng thức ăn dư thừa, xác tảo, chất thải hữu cơ tích tụ lâu ngày dưới đáy ao khiến nồng độ các khí độc cao như: NH3, NO2, H2S cao làm cho sắc tố Melanin tích tụ tại mô của mang tạo thành hiện tượng đen mang.</li><li>Do tảo, rong, vi sinh vật, vi khuẩn lơ lửng trong nước bám vào mang tôm. Nước ao tôm có mật độVibrio cao cũng có thể là tác nhân gây bệnh đen mang.</li><li>Nhiễm nấm Fusarium solani, Aspergillus flavus hoặc một số loại nấm sợi thường xuất hiện trong điều kiện nuôi thủy sản có mật độ chất hữu cơ cao.</li></ul><figure class="image"><img src="https://lh4.googleusercontent.com/APnyBXBGjhS2sVZ6C52w8D2Z-KJA0r24J4mmR_6trbZjLI1nRlP--8xJNR2bEf18DNKhv_2EqcMKquk4HqkMUvtqVwPv94bR6gpO73V6RKsoyK6qvzastukfz2_zNX1GvxnxS242vNl_thwgmfYp4_8ziBm85JghgAMZnEuRMPSA69MGP5k0OEhGZjhz0Q"><figcaption>Hình 3: Bào tử nấm Fusarium solani từ mẫu tôm nhiễm bệnh.&nbsp;</figcaption></figure><ul><li>Nhiễm ký sinh trùng, ví dụ “Hyalophysa chattoni” (xuất hiện nhiều sau các cơn mưa).</li><li>Điều kiện môi trường nước ao nuôi ô nhiễm hoặc có nồng độ pH thấp, có nhiều ion kim loại nặng (sắt, nhôm), muối của các kim loại này kết tụ trên mang của tôm làm đen mang.</li><li>Môi trường nước thiếu tảo, thiếu Vitamin C và các loại khoáng chất thiết yếu cũng có hiện tượng bị đen mang và các đốm đen trên khắp cơ thể.</li></ul><h1 style="text-align:justify;">PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN:</h1>Đối với tôm bị đen mang do nhiễm nấm Fusarium hoặc Aspergillus, có thể tiến hành phân lập mẫu nấm từ mang tôm bằng cách lấy mẫu cấy trên thạch PDA (Potato dextrose agar) bổ sung Streptomycin sulfate (25 µg/ ml) và ủ ở 25oC trong 2-4 ngày. Nếu trên thạch mọc lên các cụm tơ nấm sợi là dấu hiệu tôm đã bị nhiễm nấm ở mang.Trong trường hợp tôm bị nhiễm khuẩn Vibrio làm đen mang, mẫu từ mang tôm có thể được trải trên thạch TCBS để kiểm chứng sự hiện diện của nhóm vi khuẩn này.<h1 style="text-align:justify;">CON ĐƯỜNG LÂY LAN BỆNH:</h1>Bệnh đen mang của thường xuất hiện ở những ao nuôi có mật độ cao, không đủ thông thoáng, không thay nước thường xuyên và ít sử dụng vi sinh xử lý đáy ao. Các chỉ số ô nhiễm của nước quá cao sẽ dẫn đến sự hình thành của các tác nhân gây bệnh.Đối với tác nhân gây bệnh là điều kiện nước nuôi ô nhiễm, bệnh giới hạn trong khu vực ao nuôi và có thể được ngăn chặn sau khi cải tạo ao hoặc thay đổi quy trình xử lí nước ao.&nbsp;Tuy nhiên nếu tác nhân gây bệnh Vibrio và nấm sợi, bệnh có thể lây truyền thông qua nguồn nước xả ô nhiễm hoặc xác tôm mang bệnh chết. Trường hợp nhiễm kí sinh trùng và Vibrio, bệnh còn có thể lây truyền qua đường tôm ăn thịt đồng loại.<h1 style="text-align:justify;">XỬ LÝ AO NHIỄM BỆNH:</h1>Đối với ao tôm bị bệnh do ô nhiễm, cần thay nước và điều chỉnh lại độ pH cũng như nguồn kim loại nặng có trong nước.&nbsp;Ao tôm cũng cần được dọn sạch để không còn các vật chất hữu cơ tồn đọng.Trường hợp tôm bị đen mang do vi sinh vật, sau khi xả nước cần phơi đáy ao trước khi thả tôm giống, phơi khô trong 2 tuần để tiêu diệt các sinh vật gây bệnh, nấm, vi khuẩn cùng với các chất hữu cơ còn lại. Sau đó, cho nước vào ao với độ mặn 10 - 20 ppt (đã được lọc) và phơi nước trong ao từ 3 đến 4 ngày trước khi thả tôm.<h1 style="text-align:justify;">PHÒNG TRỊ BỆNH:</h1>Nếu bệnh xảy ra do pH của nước thấp, nếu trong nước có nhiều ion kim loại nặng (nhôm, sắt) thì có thể dùng vôi với liều lượng 20kg/1000m3 nước để tăng pH, ngoài ra cũng có thể dùng natri thiosunfat để hấp thụ kim loại nặng.Cần dọn ao kỹ trước khi thả tôm, trong thời gian thả định kì siphon đáy ao (nếu có), sử dụng các chế phẩm diệt khuẩn định kì để hạn chế vi khuẩn có hại, nấm, kí sinh trùng xâm nhập vào ao nuôi. Có thể bổ sung men vi sinh thường xuyên để tạo hệ lợi khuẩn xử lí bùn bã hữu cơ, giảm mật độ chất hữu cơ tích lũy trong ao, tạo môi trường thuận lợi cho tôm phát triển khỏe mạnh.<h1 style="text-align:justify;">MỘT SỐ THÔNG TIN KHÁC:</h1>Sự xuất hiện của bệnh đen mang ở tôm có thể liên quan đến một số yếu tố về thời tiết hay khí hậu (lượng mưa, độ mặn của nước biển, lượng kim loại nặng trong nước, nhiệt độ, …). Do đó một số nhóm nghiên cứu đang tìm hiểu sự liên hệ của bệnh với quá trình biến đổi khí hậu toàn cầu.Hiện tượng đen mang ở tôm do kí sinh trùng hoặc nấm là do hệ miễn dịch của tôm phản ứng lại với tác nhân gây bệnh bằng cách tăng cường sự tổng hợp melanin tại các mô bị xâm nhiễm (quá trình gọi là Branchiostegite melanization), từ đó giới hạn lại tác nhân gây bệnh trong khu vực các mô bị melanin hóa này.

BỆNH9.png

BỆNH ĐEN MANG 

Tên đầy đủ: Bệnh Đốm Trắng (White spot syndrome – WSS hay White spot disease - WSD). Virus gây bệnh Đốm trắng thường được đề cập với cái tên WSSV. Bệnh Đốm trắng WSS là bệnh do virus gây ra, do đó cần phân biệt với bệnh Đốm trắng do vi khuẩn.Đối tượng nhiễm bệnh: Virus gây bệnh Đốm trắng có khả năng gây bệnh trên rất nhiều loài động vật Giáp xác khác nhau, bao gồm hầu hết các loài thuộc Họ Penaeidae (Họ Tôm he, chứa nhiều loài tôm có tầm quan trọng kinh tế, chẳng hạn như tôm sú, tôm thẻ chân trắng…). Ngoài ra Virus gây bệnh Đốm trắng cũng có thể gây bệnh trên một số loài Cua, Tôm hùm và Tôm hùm đất.<h1 style="text-align:justify;">DẤU HIỆU LÂM SÀNG:</h1>Triệu chứng lâm sàng xuất hiện trên tôm nhiễm bệnh rõ rệt nhất là các đốm trắng dưới vỏ đầu ngực và trên đốt bụng (đặc biệt ở đốt đuôi). Các đốm thường có hình tròn đường kính từ 0,5 - 2,0 mm và nhân màu đen do sắc tố melanin ở giữa đốm, đôi khi kèm theo mẩn đỏ khắp cơ thể (đỏ thân). Tôm nhiễm WSS có gan tụy to và có màu trắng vàng, ăn nhiều đột ngột sau đó bỏ ăn, có xu hướng bơi lờ đờ trên mặt nước gần bờ ao. Tỉ lệ chết khi đốm trắng bắt đầu xuất hiện có thể đạt 100% sau 2-3 ngày.<figure class="image image_resized" style="width:75%;"><img src="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/benh_dom_trang_wss_wsd_89ed5180fd.jpg" alt="benh-dom-trang-wss-wsd.jpg" srcset="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/thumbnail_benh_dom_trang_wss_wsd_89ed5180fd.jpg 245w,https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/small_benh_dom_trang_wss_wsd_89ed5180fd.jpg 500w," sizes="100vw"><figcaption>Hình 1: Tôm bệnh có những đốm trắng trên vỏ đầu và ngực Tôm sú&nbsp;</figcaption></figure>Bệnh Đốm trắng thường xuất hiện từ giai đoạn 3 tuần đến 2 tháng nuôi thương phẩm. Đặc biệt bệnh có thể xảy ra ngay giai đoạn tôm có kích thước còn nhỏ nên triệu chứng đốm trắng trên tôm rất khó quan sát. Một số trường hợp virus có độc lực mạnh sẽ làm tôm chết trước khi đốm bắt đầu xuất hiện.Cần phân biệt rõ triệu chứng bệnh Đốm trắng do virus (WSSV) với bệnh Đốm trắng do vi khuẩn (BWSS). Tôm nhiễm bệnh Đốm trắng do vi khuẩn cũng có các đốm trắng mờ đục nhìn thấy trên vỏ khắp cơ thể, tuy nhiên các đốm trắng này nhỏ và ít hơn đốm trắng do WSSV gây ra. Soi mẫu tươi dưới kính hiển vi đốm trắng có dạng lan tỏa hình địa y với viền kiểu gờ khía tròn ở giữa rỗng, trong khi đó đốm trắng do vi-rút có đốm đen (melanin) ở giữa. Các đốm trắng thường chỉ ở phía ngoài lớp biểu bì và tổ chức liên kết. Nhìn chung bệnh Đốm trắng BWSS làm tôm ăn chậm hơn nhưng không gây thiệt hại đáng kể như WSSV.<img class="image_resized" style="width:50%;" src="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/benh_dom_trang_tomota_64df39dd07.jpg" alt="benh-dom-trang-tomota.jpg" srcset="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/thumbnail_benh_dom_trang_tomota_64df39dd07.jpg 208w,https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/small_benh_dom_trang_tomota_64df39dd07.jpg 500w," sizes="100vw"><img class="image_resized" style="width:38.61%;" src="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/benh_dom_trang_wss_wsd_5_3dc31b55ba.jpg" alt="benh-dom-trang-wss-wsd-5.jpg" srcset="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/thumbnail_benh_dom_trang_wss_wsd_5_3dc31b55ba.jpg 160w,https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/small_benh_dom_trang_wss_wsd_5_3dc31b55ba.jpg 500w," sizes="100vw">Hình 2: Từ trái sang phải là Bệnh Đốm trắng gây ra bởi virus (WSSV) trên Tôm thẻ chân trắng Litopenaeus vannamei và Bệnh Đốm trắng gây ra bởi vi khuẩn (BWWS)<h1 style="text-align:justify;">TÁC NHÂN GÂY BỆNH:</h1>WSS do một loại virus thuộc chi Whispovirus, họ Nimaviridae gây ra.WSSV là virus DNA mạch kép, hình que, hạt virus có kích thước chiều dài 240–380 nm và đường kính 70–159 nm và không có thể ẩn (Occlusion body). WSSV có lớp màng lipid kép bao bọc và 1 cấu trúc như đuôi ở cuối hạt virus. Loại virus này kí sinh trong nhân vật chủ và có độc lực rất mạnh, có thể gây chết tôm ở tất cả các giai đoạn từ ấu trùng đến giai đoạn trưởng thành.WSSV có khả năng lây lan chủ yếu giữa các cá thể Giáp xác qua đường tiêu hóa và môi trường nước trong trại nuôi (lây truyền theo chiều ngang), hoặc lây truyền theo chiều dọc (từ cá thể mẹ bị nhiễm bệnh) trong các cơ sở nuôi trồng thủy sản. Virus này cũng hiện diện trong các cá thể tôm ở tự nhiên, đặc biệt là ở các vùng nước ven biển tiếp giáp với các vùng nuôi tôm ở các nước Châu Á.Khi bắt đầu xuất hiện thành dịch, loại vi rút này có thể gây chết tổng số đến 70-100% số tôm trong ao. Ở thể nhiễm cấp tính, tchết trong vòng 2-10 ngày sau khi xuất hiện các dấu hiệu lâm sàng. Tỷ lệ chết của tôm bị ảnh hưởng bởi WS giảm khi nhiệt độ môi trường cao trên 32°C.&nbsp;&nbsp;<figure class="image"><img src="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/benh_dom_trang_wss_wsd_2_0d21693885.jpg" alt="benh-dom-trang-wss-wsd-2.jpg" srcset="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/thumbnail_benh_dom_trang_wss_wsd_2_0d21693885.jpg 245w,https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/small_benh_dom_trang_wss_wsd_2_0d21693885.jpg 500w," sizes="100vw"><figcaption>Hình 3: (A) Hình thái hạt virus (virion) WSSS. (B) Hình chụp bằng kính hiển vi điện tử hạt virus WSSS cho thấy hạt virus có bộ phận như đuôi (mũi tên).</figcaption></figure>Đây là một loài virus cực kì nguy hiểm đối với ngành chăn nuôi thủy sản, vì có tốc độ lây lan nhanh, gây tôm chết nhiều, diễn biến bệnh âm thầm và chưa có biện pháp điều trị bệnh cũng như thuốc ngăn ngừa đặc hiệu.<h1 style="text-align:justify;">PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN:</h1>Có thể chẩn đoán trực tiếp sự xuất hiện của WSS tại hiện trường bằng cách xem các dấu hiệu lâm sàng xuất hiện trên tôm (tiêu biểu là các đốm trắng và đỏ than). Có thể xét nghiệm mẫu tôm bằng kỹ thuật PCR và mô bệnh học trong phòng thí nghiệm để kiểm chứng và phân biệt giữa WSS và BWSS.Ngoài ra tôm cũng có thể bị Đốm trắng do điều kiện môi trường, hoàn toàn không phải do vi khuẩn hoặc virus gây ra. Tôm có đốm trắng xuất hiện ở vỏ đầu ngực hoặc phần vỏ ở sống lưng, nhưng vẫn khoẻ mạnh và hoạt động và ăn bình thường. Kết quả xét nghiệm PCR âm tính với WSSV. Ở trạng thái này, chu kỳ lột xác của tôm dài hơn bình thường và tôm sinh trưởng hơi chậm. Nguyên nhân của triệu chứng đốm trắng này do độ cứng (Ca2+&nbsp;và Mg2+) của nước cao, tôm hấp thu nhiều ion Ca2+ và Mg2+ và làm xuất hiện trên vỏ những đốm trắng. Để khắc phục hiện tượng này có thể thay nước để làm giảm độ cứng, tránh bón vôi quá liều, cho tôm ăn đầy đủ chất dinh dưỡng kết hợp với biện pháp kích thích lột xác. Sau khi lột xác thì đốm trắng sẽ mất đi.<h1 style="text-align:justify;">CON ĐƯỜNG LÂY LAN DỊCH BỆNH:</h1>Bệnh đốm trắng do virus có thể lây truyền theo chiều dọc cũng như chiều ngang. Con đường lây truyền bệnh theo chiều ngang chủ yếu thông qua đường ăn uống. Trong nước, WSSV có thể vào tôm qua đường mang. WSSV vào nước qua nhiều con đường, có thể từ đất hoặc qua các loài động vật mang mầm bệnh (động vật phù du, động vật thân mềm, thực vật phù du, giun, thậm chí là các loài giáp xác không chân đốt như Balanus sp. và annelid như giun nhiều đốt cũng có thể là vật mang mầm bệnh đến ao tôm).&nbsp;

BỆNH8.png

BỆNH ĐỐM TRẮNG (WSS/ WSD)

Tên đầy đủ: Bệnh hoại tử cơ (Infectious myonecrosis - IMN).Đối tượng nhiễm bệnh:&nbsp;IMN xuất hiện chủ yếu ở Tôm thẻ chân trắng. Thí nghiệm cảm nhiễm nhân tạo cho thấy virus gây bệnh IMN cũng có khả năng gây bệnh trên tôm xanh Nam Mỹ và tôm sú.<h1 style="text-align:justify;">DẤU HIỆU LÂM SÀN:</h1>Ở giai đoạn cấp tính, tôm bệnh hoại tử cơ thường có phần cơ bụng và cơ đuôi trắng đục. Một số trường hợp tôm lột xác hàng loạt hoặc xuất hiện hiện tượng hoại tử và đỏ ở các vùng cơ này.Đôi khi cơ quan lympho của tôm trương to lên gấp 2-4 lần kích thước bình thường.Bệnh hoại tử cơ với tỉ lệ chết cao đột ngột, thường xảy ra vào sau các thời điểm hay các hoạt động có thể gây sốc cho tôm ví dụ chài tôm, độ mặn hay nhiệt độ thay đổi một cách đột ngột...<figure class="image"><img src="https://lh4.googleusercontent.com/Gn3XPy_Iz45xVDyERg2F7Q289ZjVgN-4GlmadqoeJdJkvuuR6X4o10eQf88eMEL0WiPwtpNoFEIZKQsVxkvFHaQvMr68afc4Q9zmGoNCyNYPXFzuraRYplREdLLKA2mpgdnqxbrhpdAYkTCUraJx6uGE3Bx9Re6_i5CaS40ZYbMV7ATNEFJ8Y4QjbJ67yQ"><figcaption>Hình 1: (A) Tôm nhiễm IMNV có phần cơ đuôi trắng đục hoặc (B) có màu đỏ do hoại tử.</figcaption></figure>Giai đoạn mạn tính của bệnh IMN gây tử vong vào ngày thứ 9-13 sau khi nhiễm bệnh. Tôm ở giai đoạn hậu ấu trùng, ấu trùng và trưởng thành ở tuổi nuôi 60-80 ngày tuổi rất dễ nhiễm virus, khả năng chết 50-70% số lượng tôm trong ao. Độ mặn thấp &lt;30 cũng làm tăng tốc độ nhân lên củavirus, ngược lại ở độ mặn 35 quá trình sao chép và lây nhiễm của virus diễn ra chậm hơn.<h1 style="text-align:justify;">TÁC NHÂN GÂY BỆNH:</h1>Tác nhân gây bệnh Hoại tử cơ là Infectious myonecrosis Virus – IMNV, một thành viên của họ Totiviridae và được phát hiện có liên quan chặt chẽ nhất với virus Giardia lamblia. IMNV là virus có vật chất di truyền là RNA mạch đôi (dsRNA), cấu trúc không có lớp màng bao.<figure class="image"><img src="https://lh5.googleusercontent.com/5BgXWaRZaSVmJbCcPfEvywpGu2q0a9KX2OKobbm8aHbqpVVp1VERkcSNdy7Vc0ECMXJRv3NEY_9WuVF6syk4C9kjOGXkSjrwPUwf81g_4eMjMCpd5YU0YOrVNo7XvDxhVcgUco8nRB4PNCgP_4DWLL_umGmgzqkR9rbJ_4Y-GCsm_9enXD8MnNjcjwPwTA"><figcaption>Hình 2: Infectious myonecrosis Virus dưới kính hiển vi.&nbsp;</figcaption></figure>Do IMNV là dsRNA không màng bao bọc, có khả năng IMNV có thể lây nhiễm trong ruột và phân của các loài chim biển đã ăn tôm chết từ các trại nuôi có dịch IMN đang diễn ra.<h1 style="text-align:justify;">PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN:</h1>IMN có thể xảy ra ở bất kỳ giai đoạn phát triển nào của tôm và là một bệnh nhiễm trùng mãn tính. Tỷ lệ tử vong có thể lên tới 70% vào cuối chu kỳ nuôi. Các dấu hiệu ban đầu có thể là tôm bắt đầu lờ đờ và giảm ăn. Khi tôm chết số lượng lớn do IMN, phần cơ bụng và cơ đuôi có màu đỏ tương tự như màu của tôm nấu chín.<figure class="image"><img src="https://lh6.googleusercontent.com/lPJ9s4jq2wIPI9Tbwynz__wcmNgg9G17XJU5gGbhN6owbUNeIMuNK0HYuKCYBfcElBtisPdk104vkpGZIf5mcN0FcW4-l-9pn3O7TqW_nTMTirC9xiMsXdqJZPCfAuUK2P8AgkE2ldUwTNFBtoJzIdb9PN9Uy6KQmns3uAsC-L_IANEW3eJHiT-KuU8Vug"><figcaption>Hình 3: Tôm thẻ chân trắng chết do bệnh hoại tử cơ ở (A) Đông Bắc Brazil năm 2002 và (B) Đông Java, Indonesia năm 2006.</figcaption></figure>Cơ quan đích của IMN virus được ghi nhận là cơ vân, mô liên kết, tế bào máu, và cơ quan bạch huyết của tôm. Do đó quy trình chẩn đoán bệnh IMN thường nhắm đến kiểm tra các cơ quan này.Các triệu chứng đục cơ do IMN rất dễ bị nhầm lẫn sang bệnh đục cơ do môi trường và đục cơ do PvNV. Để có kết quả chẩn đoán và xác định tình trạng lâm sàng bệnh chính xác nhất, xét nghiệm bằng phương pháp RT-PCR hoặc RT-qPCR được khuyến nghị.<h1 style="text-align:justify;">CON ĐƯỜNG LÂY LAN DỊCH BỆNH:</h1>IMN virus có thể được truyền theo cả chiều ngang và chiều dọc. Dù không có bằng chứng rõ ràng, có khả năng IMN virus có thể được truyền qua nước hoặc trầm tích (tương tự WSSV và một số loại virus gây bệnh cho tôm khác).IMN virus cũng có thể được truyền qua đường tiêu hóa thông qua việc tôm ăn thịt đồng loại bị bệnh và chết.Ấu trùng tôm có thể bị nhiễm bệnh thông qua truyền dọc từ tôm mẹ vì IMN virus được phát hiện trong trứng và buồng trứng của tôm mẹ bị nhiễm bệnh.Các cá thể Artemia sp. (bao gồm các động vật giáp xác thủy sinh thuộc chi Artemia) là thức ăn thiết yếu được sử dụng trong nuôi tôm và trưởng thành.&nbsp; Có nghiên cứu chứng minh rằng Artemia franciscana – một loại Artemia sử dụng làm thức ăn cho tôm- có thể hoạt động như một vector mang mầm bệnh IMNV.IMN virus vẫn có thể lây nhiễm trong ruột và phân của những con chim biển ăn tôm chết sau đó bệnh được lan truyền trong và giữa các trang trại thông qua phân chim hoặc xác tôm bệnh.<h1 style="text-align:justify;">XỬ LÝ AO NHIỄM BỆNH:</h1>Tôm chết do IMN có mang mầm bệnh virus và có khả năng lây lan sang các khu vực khác do chim và các loại động vật ăn xác thối, do đó cần vớt tôm chết và xử lí càng sớm càng tốt. Chôn xác tôm là biện pháp ít tốn kém nhất có thể tiến hành.IMN Virus có thể tồn tại trong vài ngày trong nước ao. Do đó, nước phải được khử trùng bằng clorineở nồng độ 50 ppm trong ít nhất 4 ngày trước khi xả. Tôm chết nên được loại bỏ trước khi khử trùng nước ao. Các chất lắng đọng trong ao sau đó phải được phơi nắng kỹ trong ít nhất hai tháng và cũng có thể được xử lý bằng vôi tối thiểu0,5 kg/ m2. Các thiết bị sử dụng trong ao nuôi (lưới, ủng, máy sục khí, đường ống, v.v.), bể chứa và bề mặt các khu vực tiếp xúc nước ao cũng cần được khử trùng.<h1 style="text-align:justify;">PHÒNG TRỊ BỆNH:</h1>Có thể phòng ngừa IMN bằng cách thắt chặt hệ thống an toàn sinh học. Luôn sử dụng giống chứng minh là không có bệnh hoặc SPF. Áp dụng an toàn sinh học nghiêm ngặt trong khu vực nuôi trồng thủy sản đã bị nhiễm bệnh để ngăn ngừa dịch bệnh lan truyềnsang các khu vực lân cận. Cấm di chuyển tôm sống và chưa nấu chín từ các cơ sở bị nhiễm bệnh vào các khu vực không có IMNV và các nhà máy chế biến ngoài địa điểm. Hạn chế hoặc cấm sử dụng và di chuyển thiết bị và phương tiện giữa các trang trại trong khuôn viên bị nhiễm bệnh.Lắp đặt lưới hoặc nhựa dưới đáy ao để ngăn chặn các sinh vật thủy sinh như cua vào ao và sử dụng các thiết bị xua đuổi chim. Kiểm soát sự tiếp cận của chim biển đến tôm sống và chết trong cơ sở bị nhiễm bệnh.Có thể áp dụng một số loại Probiotic được chứng minh là tăng cường khả năng miễn dịch bẩm sinh(miễn dịch không đặc hiệu) ở tôm và chống lại mầm bệnh.<h1 style="text-align:justify;">MỘT SỐ THÔNG TIN KHÁC:</h1>Bệnh hoại tử cơ IMN trên Tôm thẻ chân trắng có dấu hiệu lâm sàng và đặc điểm mô bệnh học tương tự với Bệnh trắng đuôi trên tôm biển gây ra bởi Penaeus vannamei Novavirus – PvNV. Do vậy, cần đánh giá các đặc điểm bệnh lí và cân nhắc sử dụng các bộ kit xét nghiệm thích hợp trong trường hợp không phân biệt được 2 bệnh trên.<figure class="image"><img src="https://lh5.googleusercontent.com/Gf7QP_abs-x9E-G7lwg6-jKbhofEzFr_EgdWAP7bAiuKoAr7tL7SKznmxgi8wJnO5jvgJtEzE9xQ_Wjl6KgGfEuJcA4TYylLX2qi4OEVU_9NiiDt3-_HRVeQTjjX82XirMqMAS-MOnjRwxkecK_2W_1eXTQI82SaL8IY09jqsTBmpvF1Rtv99vRyEvq5ZA"><figcaption>Hình 6: Các dạng hoại tử đục cơ có thể xuất hiện ở tôm nhiễm PvNV rất giống với hoại tử đục cơ do IMNV.&nbsp;</figcaption></figure>Tôm Thẻ chân trắng Penaeus vannamei cũng có thể mắc một bệnh khác có triệu chứng rất dễ nhầm lẫn với Hoại tử cơ IMN, gọi là bệnh Đục cơ. Bệnh đục cơ và Hoại tử cơ IMN có triệu chứng rất giống nhau, phần cơ thịt của tôm đều bị trắng đục khi mắc bệnh. Khác với IMN có nguyên nhân từ virus IMNV, bệnh Đục cơ xảy ra do tôm thiếu một số khoáng chất thiết yếu trong nước: Kali, Magie, Canxi…hoặc bị sốc bởi yếu tố môi trường, tác nhân vật lý… dẫn đến hiện tượng đục cơ và cong thân.

bệnh7.png

BỆNH HOẠI TỬ CƠ (IMN)

Tên đầy đủ: Bệnh hoại tử cơ quan tạo máu và cơ quan lập biểu mô (Infectious hypodermal and hematopoietic necrosis – IHHN/ Hay Infection with infectious hypodermal and haematopoietic necrosis virus - IHHNV).&nbsp;Đối tượng nhiễm bệnh:&nbsp;Virus gây bệnh IHHNV có thể gây bệnh cho nhiều loài thuộc họ Tôm he. Tại Việt Nam bệnh thường thấy ở Tôm thẻ chân trắng và Tôm sú. Ngoài ra còn có báo cáo về bệnh xuất hiện ở Tôm xanh và một số loài tôm ở ngoài tự nhiên khác.<h1 style="text-align:justify;">DẤU HIỆU LÂM SÀN:</h1>Tôm nhiễm bệnh IHHNV có tốc độ tăng trưởng giảm từ 10 – 30% và trọng lượng tôm không ổn định. Tôm nhiễm bệnh sẽ bơi lên mặt nước, bất động sau đó quay tròn và chìm xuống đáy. Hành vi này có thể lặp lại cho đến khi tử vong. Bệnh IHHNV làm giảm sản lượng và gây thiệt hại về kinh tế vì khi thu hoạch, tôm nhiễm bệnh thường có kích thước nhỏ, không đồng đều và dị hình.<img class="image_resized" style="width:50%;" src="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/benh_hoai_tu_co_quan_tao_mau_va_lap_bieu_mo_tomota_0d4278d3ab.jpg" alt="benh-hoai-tu-co-quan-tao-mau-va-lap-bieu-mo-tomota.jpg" srcset="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/thumbnail_benh_hoai_tu_co_quan_tao_mau_va_lap_bieu_mo_tomota_0d4278d3ab.jpg 245w,https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/small_benh_hoai_tu_co_quan_tao_mau_va_lap_bieu_mo_tomota_0d4278d3ab.jpg 500w,https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/medium_benh_hoai_tu_co_quan_tao_mau_va_lap_bieu_mo_tomota_0d4278d3ab.jpg 750w," sizes="100vw"><img class="image_resized" style="width:34.63%;" src="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/benh_hoai_tu_co_quan_tao_mau_va_lap_bieu_mo_tomota_tomotavn_92e0238641.jpg" alt="benh-hoai-tu-co-quan-tao-mau-va-lap-bieu-mo-tomota; tomotavn;.jpg" srcset="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/thumbnail_benh_hoai_tu_co_quan_tao_mau_va_lap_bieu_mo_tomota_tomotavn_92e0238641.jpg 208w,https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/small_benh_hoai_tu_co_quan_tao_mau_va_lap_bieu_mo_tomota_tomotavn_92e0238641.jpg 500w,https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/medium_benh_hoai_tu_co_quan_tao_mau_va_lap_bieu_mo_tomota_tomotavn_92e0238641.jpg 750w,https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/large_benh_hoai_tu_co_quan_tao_mau_va_lap_bieu_mo_tomota_tomotavn_92e0238641.jpg 1000w," sizes="100vw">Hình 1: Tôm nhiễm IHHNV có chủy đầu tôm bị cong biến dạng và có đốt thứ 6 dị hìnhTôm nhiễm IHHNV có chủy bị cong hoặc dị hình, các phụ bộ ở phần đầu ngực cũng có biểu hiện không bình thường, bị biến dạng, vỏ thô ráp sần sùi, râu tôm quăn queo.<figure class="image image_resized" style="width:85.59%;"><img src="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/benh_hoai_tu_co_quan_tao_mau_va_lap_bieu_mo_tomota_74352dfad4.jpg" alt="benh-hoai-tu-co-quan-tao-mau-va-lap-bieu-mo-tomota.jpg" srcset="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/thumbnail_benh_hoai_tu_co_quan_tao_mau_va_lap_bieu_mo_tomota_74352dfad4.jpg 245w,https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/small_benh_hoai_tu_co_quan_tao_mau_va_lap_bieu_mo_tomota_74352dfad4.jpg 500w,https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/medium_benh_hoai_tu_co_quan_tao_mau_va_lap_bieu_mo_tomota_74352dfad4.jpg 750w," sizes="100vw"><figcaption>Hình 2: Tôm thẻ chân trắng nhiễm IHHNV với các dấu hiệu điển hình như chủy tôm dị hình, thân cong quẹo, phần đuôi biến dạng. Nguồn hình ảnh: DV Lightner.</figcaption></figure>IHHNV có thể tấn công tôm ở tất cả các giai đoạn sống của tôm, bao gồm trứng, ấu trùng, hậu ấu trùng, tôm nhỏ và tôm bố mẹ. Trứng đẻ ra bởi những con cái bị nhiễm IHHNV với lượng vi rút cao thường không phát triển và nở được.Ở giai đoạn postlarva (PL) và con non, tỷ lệ tử vong có thể tăng lên đến 80-90% trong hai tuần. Khi bị virus IHHNV tấn công, tôm bị giảm tính thèm ăn, có thể xảy ra hiện tượng ăn thịt đồng loại và làm tăng tỷ lệ chết của tôm. Ảnh hưởng của IHHNV khá thấp ở tôm trưởng thành, do đó bệnh IHHNV không gây chết hàng loạt nhưng nhưng khiến tôm nhỏ, hình thái biến dị và giảm chất lượng tôm khi thu hoạch.<h1 style="text-align:justify;">TÁC NHÂN GÂY BỆNH:</h1>Virus gây bệnh IHHNV là một loại vi rút DNA từ chi Penstyldensovirus, họ Parvoviridae. Sự nhân lên (sao chép) của virus xảy ra trong nhân tế bào. Virus gây bệnh IHHNV là loại virus nhỏ nhất được biết đến có khả năng gây bệnh cho họ Tôm he với hạt virus (virion) có kích thước 20–22 nm, không có màng bao bọc.&nbsp;Virus IHHNV khi tấn công vào cơ thể tôm sẽ nhắm đến các tế bào ở vùng mang, biểu mô dưới vỏ, các mô liên kết, mô tạo máu, cơ quan lymphoid, tuyến antennal và dây thần kinh dưới bụng.&nbsp;Virus gây bệnh IHHNV có ít nhất 4 loại bao gồm:&nbsp;<ul><li>Loại 1 (có nguồn gốc từ Châu Mỹ và Đông Á, chủ yếu là Philippin).</li><li>Loại 2 (từ Đông Nam Á);&nbsp;</li><li>Loại 3A (từ Đông Phi, Ấn Độ và Úc)&nbsp;</li><li>Loại 3B (từ vùng Tây Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương như: Madagascar, Mauritius và Tanzania).</li></ul><figure class="image image_resized" style="width:67.92%;"><img src="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/benh_hoai_tu_co_quan_tao_mau_va_lap_bieu_mo_tomota_fd43b36906.png" alt="benh-hoai-tu-co-quan-tao-mau-va-lap-bieu-mo-tomota.png" srcset="https://otanicsserver.blob.core.windows.net/osgar-storage/assets/thumbnail_benh_hoai_tu_co_quan_tao_mau_va_lap_bieu_mo_tomota_fd43b36906.png 172w," sizes="100vw"><figcaption>Hình 3: Hình thái hạt virus của&nbsp;Virus gây bệnh IHHNV. Nguồn hình ảnh: DV Lightner.</figcaption></figure>Virus thuộc loại 1 và 2 thường gây bệnh trên tôm thẻ chân trắng và tôm sú. Trong khi đó, loại 3A và 3B không gây bệnh trên những loài tôm này nhưng một số trình tự gen di truyền của chúng lại chèn vào đoạn gen di truyền của vật chủ. Vì vậy, trong quá trình chẩn đoán phát hiện tác nhân gây bệnh cần phân biệt IHHNV gây bệnh (loại 1, 2) và không gây bệnh (loại 3A, 3B).<h1 style="text-align:justify;">PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN:</h1>Tôm nhiễm IHHNV có thể được chẩn đoán qua quan sát các khuyết tật ở bụng và đầu tôm, với các biến dạng đặc trưng chủy, râu, vùng đốt ngực và vùng bụng. Khi nhiễm IHHNV nặng, vùng cơ của tôm sẽ bị tổn thương nghiêm trọng và hoại tử lan rộng (xảy ra chủ yếu ở vùng cơ bụng và cơ đuôi làm phần này có màu trắng đục).&nbsp;Các đặc điểm biến dị của Tôm thẻ chân trắng khi nhiễm IHHNV còn được gọi là hội chứng dị dạng runt (RDS). Tôm thẻ chân trắng có RDS có biểu hiện lồng ngực bị cong ở 45° - 90° sang phải hoặc trái. Ngoài ra, các phân đoạn bụng bị biến dạng, gồ ghề như dạng thấu kính, ăng-ten nhăn nheo, đầu giống như bong bóng và các dị dạng dạng thấu kính khác.&nbsp;IHHNV có thể được xác định bằng phương pháp xét nghiệm mô bệnh học và realtime PCR.<h1 style="text-align:justify;">CON ĐƯỜNG LÂY LAN BỆNH:</h1>Yếu tố con giống: Do IHHNV có thể tấn công tôm ở tất cả các giai đoạn sống của tôm, việc lựa chọn con giống không cẩn thận có thể sẽ lẫn tôm mang IHHNV và lây lan cho cả ao.&nbsp;Yếu tố môi trường: IHHNV có thể xâm nhập đường nước ao nuôi từ những con tôm nhiễm bệnh lọt vào ao.Yếu tố tiếp xúc: Khi IHHNV bùng phát, những con tôm mang mầm bệnh nếu sống sót cũng sẽ mang theo virus IHHNV trong suốt vòng đời và sẽ lây truyền virus cho thế hệ sau (lây nhiễm theo chiều dọc). IHHNV virus cũng có thể lây truyền theo chiều ngang qua đường ăn thịt đồng loại giữa tôm hoặc qua tiếp xúc với cá thể mang hoặc bị nhiễm vi rút.Thời kỳ ủ bệnh: 5 - 14 ngày sau khi tiếp xúc với virus và bệnh biểu hiện rõ sau 35 ngày.<h1 style="text-align:justify;">XỬ LÝ AO NHIỄM BỆNH:</h1>Trong trường hợp phát hiện ao tôm có dấu hiệu bệnh IHHNV, tôm có thể được tiêu hủy để tiến hành xử lí mầm bệnh. Nước ao có thể được xử lí bằng Chlorine nồng độ tối thiểu 70 ppm trong 15 ngày trước khi xả nước ra ngoài môi trường. Ao bệnh nên ngưng nuôi vụ mới trên 1 tháng để đủ thời gian cải tạo, sát trùng, cắt mầm bệnh.<h1 style="text-align:justify;">PHÒNG TRỊ BỆNH:</h1>Tương tự như những bệnh do virus khác, IHHNV khi xảy ra rất khó điều trị và chưa có thuốc đặc trị hiệu quả. Do đó cần tiến hành các biện pháp phòng bệnh ngay từ giai đoạn đầu trước khi bệnh IHHNV xâm nhập vào môi trường nuôi, bao gồm:<ul style="list-style-type:disc;"><li style="text-align:justify;">Sử dụng tôm bố mẹ có chất lượng cao, sạch bệnh. Giữ sức đề kháng tôm cao bằng cách bổ sung các lợi khuẩn và các loại vitamin, men tiêu hóa, khoáng chất, các hợp chất tăng cường hệ miễn dịch như Glucan, Mannan… vào thức ăn.</li><li style="text-align:justify;">Phương pháp tiệt trùng trứng và ấu trùng là một phương pháp phòng bệnh hiệu quả tại các trại sản xuất giống.&nbsp;</li><li style="text-align:justify;">Cảnh báo sớm bệnh bằng cách quan sát các khuyết tật và biến dị của tôm thường xuyên hoặc con giống có biến dị hay không.</li><li style="text-align:justify;">Duy trì chất lượng nước ao nuôi ổn định và không làm tôm stress cũng là yếu tố quan trọng để ngăn ngừa loại virus này. Sau mỗi vụ tôm cũng cần vệ sinh và cải tạo ao sạch sẽ để bảo đảm mầm bệnh không tích tụ hoặc có nguy cơ phát sinh.</li></ul><h1 style="text-align:justify;">MỘT SỐ THÔNG TIN KHÁC:</h1><ul><li>IHHNV được xếp vào nhóm parvovirus, tuy nhiên quá trình loài virus này nhân lên trong tế bào vật chủ khiến cho IHHNV đang được cân nhắc xếp lại vào nhóm picornavirus.</li><li>IHHNV có khả năng gây bệnh cho rất nhiều loài tôm thuộc Họ Tôm he, tuy nhiên Tôm he Ấn Độ và Tôm Bạc thẻ có vẻ có khả năng chống chịu lại loại virus này.</li><li>Tương tự WSS, tuyệt đối không được sử dụng kháng sinh để phòng bệnh cho tôm. Đây là một bệnh do virus gây ra, dùng kháng sinh không những không có tác dụng mà còn gây ra những vấn đề nghiêm trọng đối với môi trường và sức khỏe người tiêu dùng cũng như khả năng đề kháng của tôm.</li></ul>

BỆNH6.png

BỆNH HOẠI TỬ CƠ QUAN TẠO MÁU VÀ LẬP BIỂU MÔ (IHHN/ IHHNV)

image.png

BỆNH HOẠI TỬ GAN TỤY CẤP TÍNH (AHPND/ AHPNS)

Tên đầy đủ: Bệnh hoại tử gan tụy do vi khuẩn (Necrotizing hepatopancreatitis - NHP). NHP còn được gọi là Bệnh Đốm Đen.Đối tượng nhiễm bệnh: Thường thấy ở Tôm thẻ chân trắng và được báo cáo xuất hiện ở các loài tôm he khác.<h1 style="text-align:justify;">DẤU HIỆU LÂM SÀN:</h1>Trên thân tôm nhiễm NHP xuất hiện nhiều đốm đen li ti hoặc các mảng lớn màu tối hoặc đen, đuôi mỏng, có thể có những tổn thương phụ như mòn đuôi và vảy râu, cụt râu…Tôm bệnh có các biểu hiện như lờ đờ, giảm ăn hoặc bỏ ăn, tốc độ tăng trưởng chậm.Bệnh có thể thuyên giảm khi tôm lột xác thành công.<figure class="image"><img src="https://lh5.googleusercontent.com/5pbeNqICaHubpHaL3vPvweLVYuYDREbIaHnIBG5cxvnQQfOb8eIpyiqqTfAME7bHch80bg7TwjJLtbFZpkHwwDB1PaiZr5-OgIn75exUhrK_mQWe2va407X9pAKaoTDuuKNpUXHXAJlCNhMDomjhbgMo50U_26K56RSpq0_5Aub-EqB_N4lhaC1TBF01NQ"><figcaption>Hình 1: Tôm thẻ chân trắng nhiễm NHP có các đốm trắng trên vỏ.</figcaption></figure>Diện tích các đốm đen có thể khác nhau tùy tình trạng bệnh. Khi bệnh trầm trọng các bộ phận phụ của tôm sẽ càng chuyển sang thâm đen hơn.Đối với những trường hợp bệnh nặng tôm có ruột rỗng, gan tụy nhợt nhạt, bề mặt thân tôm bị đốm đen có thể có mùi hôi.Nhiễm trùng NHPB được chia thành 3 giai đoạn: giai đoạn I (NHPB xâm nhiễm ống gan tụy với các tế bào biểu mô lân cận) và giai đoạn II (ống gan tụy nhiễm khuẩn nặng, đôi khi là các tế bào máu cũng bị lây nhiễm) được quan sát từ 6 đến 37 ngày sau khi tiếp xúc với mầm bệnh. Tôm chết ở giai đoạn III từ 16 đến 51 ngày sau khi tiếp xúc với mầm bệnh (ống gan tụy hoại tử, tế bào máu nhiễm trùng dày đặc và có sự hiện diện của u hạt).<h1 style="text-align:justify;">TÁC NHÂN GÂY BỆNH:</h1>Do vi khuẩn NHPB (Necrotizing hepatopancreatitis bacterium) gây ra. Vi khuẩn gây bệnh NHP hoàn toàn khác với vi khuẩn gây bệnh Hoại tử gan tụy cấp tính (AHPND) là vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus.Vi khuẩn NHPB là một loài vi khuẩn Gram âm, đa hình, đặc tính kí sinh nội bào thuộc lớp Alpha-proteobacteria họ Pseudomonadota.<figure class="image"><img src="https://lh5.googleusercontent.com/r-EvuiIHPmJ1o6WPJXrNY_9Lliu90K3SRfJPeRlon1Qv1jqe1BUUeBjsuGJbO3gnjnpzLZUoRucpabD7yRzaUILkJJveQPN2MbfdghMlOVDwAkxdSXxRlyUzLknxPqyLhPYyBp8wscaG-uQOkWlSmCT2CpPc_t9vMFgEo4Go6bxKFDAoiUNBXp1BvVV07A"><figcaption>Hình 2: Hình mô bệnh học tế bào gan tụy của tôm nhiễm NHP cho thấy sự hiện diện của tế bào vi khuẩn NHPB ở 2 dạng hình thái: hình que (mũi tên lớn) và hình xoắn (mũi tên nhỏ).</figcaption></figure>NHPB có khả năng lây nhiễm tất cả các loại tế bào gan tụy của vật chủ. Bệnh càng tiến triển nặng, tỉ lệ phần trăm các tế bào gan tụy nhiễm NHPB càng tăng.<h1 style="text-align:justify;">PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN:</h1>Trong thời gian nhiệt độ nước hoặc độ mặn tăng cao, có thể tiến hành kiểm tra số lượng tôm bắt đầu có dấu hiệu nghi ngờ bệnh như ăn giảm, ruột non trống rỗng, mềm vỏ và teo gan tụy hoặc xuất hiện các đốm đen khắp vỏ.Có thể xác định sự hiện diện của vi khuẩn NHPB bằng phương pháp mô bệnh học hoặc PCR.LƯU Ý: Vi khuẩn NHPB là vi khuẩn kí sinh nội bào, không mọc trên các loại thạch kiểm tra bệnh như TCBS hoặc Chromagar. Do đó sàng lọc và xác định mầm bệnh bằng phương pháp trải trên thạch đối với NHP là không chính xác.<h1 style="text-align:justify;">CON ĐƯỜNG LÂY LAN DỊCH BỆNH:</h1><h1 style="text-align:justify;">Bệnh xảy ra do các điều kiện môi trường ao nuôi kém, đặc biệt là đáy ao bị dơ, các ao nuôi xuất hiện bệnh “đốm đen” thường có hàm lượng các khí độc như NH3, NO2 rất cao. Tỷ lệ chết có thể lên đến 95% trong vòng 15 – 30 ngày kể từ khi phát hiện bệnh nếu không có bất kỳ biện pháp chữa trị nào được áp dụng ngay tức thời đối với trường hợp ao nuôi ô nhiễm nặng và hàm lượng vi khuẩn trong nước ao nuôi vượt ngưỡng gấp nhiều lần.</h1>Tác nhân gây bệnh có thể có sẵn trong thức ăn cho tôm(chủ yếu đến từ thức ăn có nguồn gốc sinh vật sống, do NHPB là vi khuẩn kí sinh nội bào). NHPB cũng có thể lây truyền qua con đường tôm ăn thịt đồng loại nhiễm bệnh.<h1 style="text-align:justify;">XỬ LÝ AO TÔM NHIỄM BỆNH:</h1>NHPB là vi khuẩn, khả năng sống sót trong môi trường không bền như các loại virus hoặc vi bào tử trùng, do đó các biện pháp khử trùng ao nuôi phổ biến có thể hoàn toàn loại bỏ mầm bệnh này còn tồn tại trong ao. Lưu ý tác nhân gây bệnh NHP vẫn có thể nằm trong phân và xác tôm chết, do đó cần dọn sạch những phần rác thải này và không xả chúng ra môi trường trước khi bắt đầu vụ nuôi mới.<h1 style="text-align:justify;">PHÒNG TRỊ BỆNH:</h1>Vi khuẩn gây ra NHP có xu hướng thích nhiệt độ nước cao trên 29°C và nồng độ mặn cao (hơn 20–38 ppt). Do đó cần điều chỉnh điều kiện nước để hạn chế sự phát triển của mầm bệnh này.Có thể điều trị tôm nhiễm NHP giai đoạn I bằng thức ăn bổ sung kháng sinh oxytetracycline từ 8 đến 10 ngày.<h1 style="text-align:justify;">MỘT SỐ THÔNG TIN KHÁC:</h1>Vi khuẩn NHPB vẫn chưa được nghiên cứu kĩ và định tên loài, một số tài liệu khẳng định vi khuẩn NHPB thuộc một chi mới trong Lớp Alphaproteobacteria. NHPB còn được mô tả bằng thuật ngữ “Rickettsia-like bacterium” – chỉ một loài vi khuẩn tương tự vi khuẩn Rickettsia. Rickettsia là tên gọi một Chi vi khuẩn chuyên kí sinh nội bào, do đó thuật ngữ Rickettsia-like bacterium này dần được sử dụng để chỉ hầu hết các loài vi khuẩn chưa định danh tính có khả năng kí sinh nội bào trên cơ thể Động vật. Ví dụ tác nhân gây bệnh sữa ở tôm hùm do một loài vi khuẩn cũng được gọi là Rickettsia-like bacterium thuộc phạm trù định nghĩa này gây ra, và rất có ít khả năng có mối liên hệ giữa NHPB và tác nhân gây bệnh sữa ở tôm hùm.Vi khuẩn NHPB đã được đề xuất tên khoa học Candidatus Hepatobacter penaei vào năm 2013 bởi nhóm nghiên cứu Linda M. Nunan và Donald V. Lightner. Tên này vẫn đang được một số tài liệu mô tả bệnh NHP sử dụng, cho dù chưa chính thức.

BỆNH 4.png

BỆNH HOẠI TỬ GAN TỤY (NHP)

Tên đầy đủ: Bệnh phân trắng trên tôm (White Feces Syndrome – WFS hay White Feces Disease - WFD).Đối tượng nhiễm bệnh: Tôm sú, Tôm thẻ chân trắng và một số loại tôm nuôi tại khu vực châu Á khác.<h1 style="text-align:justify;">DẤU HIỆU LÂM SÀN:</h1>Bệnh Phân trắng thường xuất hiện vào giai đoạn tôm ở 40 – 70 ngày tuổi. Dấu hiệu đặc trưng nhất của bệnh là sự xuất hiện của các sợi phân trắng nổi trên bề mặt ao nuôi.<figure class="image"><img src="https://lh6.googleusercontent.com/PL1uruouna-l8k2INsluJLjAFET5dGfq5rIHbRGVwbqBE5qgdkthq0FdPfKHDOJFmjQATlvsapga3NhsZloO5ybl0JOyXt4Q4aYocJ6QTCti4xncRvp8xYRVd200tXoXSKcaQ5D2d37bhDBNlCVXNKcVxMD-J741DH2uoT-w-VCQ_zULOtSLZCkEVX7h5g"><figcaption>Hình 1: Một số dấu hiệu của bệnh Phân trắng trên tôm. (A)(B) Các sợi phân trắng nổi trên mặt nước và khay cho ăn. (C) Ruột tôm bệnh có màu trắng. (D) Ruột tôm bệnh cũng có thể có màu vàng nâu. (E) Phân trắng quan sát dưới kính hiển vi.</figcaption></figure>Tôm mắc bệnh có gan tụy co lại và có màu trắng đục hoặc nhợt nhạt, ruột rỗng có màu vàng hoặc trắng, giảm ăn và tốc độ tăng trưởng giảm.Tôm nhiễm bệnh sẽ có màu sẫm hơn (đặc biệt là trên mang) và thân mềm nhũn. Vỏ tôm lỏng lẻo và không bám sát phần thịt.Tôm mắc bệnh Phân trắng có hệ thống gan tụy và đường ruột tổn thương làm suy giảm chức năng hoạt động của các cơ quan này, do đó vậy tôm không hấp thụ được thức ăn và suy yếu. Thêm vào sự tấn công của các nhân tố gây bệnh cơ hội khác sẽ khiến tôm chết.<figure class="image"><img src="https://lh4.googleusercontent.com/3zHEiYWcIy5b4ChJ2rNv242jBMlerJjqTkxxqvUsrXgTyzGv9CuP1h4mKmBt9ZQUQ_CH7bT67ivfA44xHVzDPJtVf46cpAmLcze-Osdg7VPZdLA088fX6nckaoPxEpuxSXcyV10OAxWsnjZPrLH3aNKMhnKHb-_SA_pSVprR4q9AqC8j6gsjrXWmCzhoVA"><figcaption>Hình 2: Ruột tôm màu trắng có thể quan sát được trong thân cá thể tôm nhiễm bệnh mà không cần mổ tôm để kiểm tra.</figcaption></figure><h1 style="text-align:justify;">TÁC NHÂN GÂY BỆNH:</h1>Bệnh phân trắng thường xảy ra tại giai đoạn nuôi tôm từ 2 tháng trở lên, có thể làm giảm năng suất 20-30% và giảm giá trị sống. Tỉ lệ tử vong của tôm mắc bệnh này có thể đạt đến 60%.Bệnh Phân trắng không đến từ một tác nhân gây bệnh đơn lẻ, có thể là kết quả của sự kết hợp nhiều tác nhân cùng lúc. Trong một số trường hợp, một tác nhân sẽ làm tôm suy yếu trước mở đường cho các tác nhân khác tấn công và làm tôm chết.Cho đến nay, các tác nhân có thể gây bệnh Phân trắng trên tôm được tổng hợp và phân loại theo các nhóm sau:Nguồn thức ăn: Thức ăn cho tôm kém chất lượng, chứa tạp chất hoặc bị nấm mốc, độc tố do nấm mốc sinh ra trên thức ăn sẽ gây ngộ độc và làm tôm mắc bệnh Phân trắng. Bệnh càng trầm trọng ở những ao có lượng thức ăn dư thừa cao.Do ký sinh trùng Gregarine: Gregarine (hay còn gọi là ký sinh trùng hai roi) là nhóm sinh vật nguyên sinh (protozoa) xâm nhập vào tôm khi chúng ăn phải những vật chủ trung gian. Khi xâm nhập vào cơ thể tôm, Gregarine sẽ bám vào thành ruột của tôm, gây tổn thương ruột dẫn đến hiện tượng phân trắng.<figure class="image"><img src="https://lh5.googleusercontent.com/rz_qHvsM4K0WNtxKNxn0_icFM7xiI8yJfz_bTH5PIibf_nRpWLnJAjK0TdgUNrm1BvdnFxdEMTWWBsHqUfiZ-XVpl5lfJUfw84kr8DSqhoNobw2NbKc14b8UFMmYuPs9LJ8wMyOah68wxvEw3VluRrKf7k_O6Bjr3kWpGSFbMeCzjpnGWdxawUwMsbnA9Q"><figcaption>Hình 3: Kí sinh trùng gregarine thu thập từ mẫu&nbsp;Tôm sú (Penaeus monodon).&nbsp;Chú thích: N: nhân tế bào, P: protomerite – tế bào phía trước, D: deutomerite – tế bào phía sau.</figcaption></figure>Do nhóm vi khuẩn Vibrio: nhóm vi khuẩn Vibrio thường thấy trong môi trường nước nuôi tôm, có thể được tìm thấy trong hệ thống gan tụy, đường ruột và phân tôm. Các loài vi khuẩn Vibrio gây bệnh phân trắng có thể là&nbsp;Vibrio parahaemolyticus, Vibrio fluvialis, Vibrio alginolyticus, Vibrio mimicus, Vibrio vulnificus, Vibrio cholera&nbsp;và Vibrio damselae.&nbsp;Tảo độc: Tôm ăn phải các loại tảo độc như: tảo lam, tảo giáp… trong ruột các loại tảo này tiết ra một số chất gây độc có khả năng làm tê liệt biểu mô, khiến ruột tôm không hấp thụ được thức ăn và không tiêu hóa được, dẫn đến tình trạng ruột bị tắc nghẽn gây bệnh. Một số loại tảo Silic diatom có lớp vỏ cứng sắc nhọn khi chết, khi tôm ăn vào cũng khiến hệ tiêu hóa bị tổn thương.<h1 style="text-align:justify;">PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN:</h1>Kiểm tra thấy có sự xuất hiện phân tôm màu trắng nổi trên mặt nước, dọc bờ ao, góc ao, cuối hướng gió.Tôm có dấu hiệu bỏ ăn, quan sát đường ruột tôm thấy trống thức ăn hoặc thức ăn bị đứt quãng. Có thể quan sát thấy sự hiện diện của kí sinh trùng Gregarine và Enterocytozoon trong ruột.Kiểm tra bằng phương pháp mô học của mẫu tôm bị bệnh phân trắng quan sát thấy gan bị tổn thương, tế bào gan bị chết và bong ra từng mảng.Do không phải chỉ có một tác nhân duy nhất gây bệnh Phân trắng, do đó không có bộ kit xét nghiệm hay quy trình xét nghiệm cụ thể.<h1 style="text-align:justify;">CON ĐƯỜNG PHÁT SINH VÀ LAN TRUYỀN BỆNH:</h1>Bệnh có thể bùng phát khi mật độ tảo phát triển mạnh trong ao. Các loại tảo độc như tảo lam, tảo giáp, tảo mắt có thể xuất hiện trong ao khi nồng độ các chất hữu cơ cao hơn 100 ppm.&nbsp;Điều kiện ao bất lợi cho tôm, bao gồm độ kiềm &lt; 80 ppm hoặc &gt; 200 ppm, nồng độ oxygen &lt; 3 ppm trong thời gian dài. Nhiệt độ &gt; 32°C cũng có thể là nguyên nhân gián tiếp dẫn đến bệnh phân trắng.Ở nhiệt độ này tôm có nhu cầu ăn nhiều hơn nhưng lại không hấp thụ hết các chất dinh dưỡng, quá trình tiêu hóa diễn ra nhanh, tôm ăn nhiều nhưng không hiệu quả, đồng thời còn làm gia tăng lượng chất thải trong ao nuôi. Trong điều kiện nhiệt độ cao cũng làm vi khuẩn phát triển nhanh hơn.Mật độ tổng các loài Vibrio trong ao cao hơn 102 CFU/ml.Lớp bùn lắng dưới đáy ao có thể là ổ vi khuẩn tích tụ gây truyền bệnh phân trắng.<h1 style="text-align:justify;">XỬ LÝ AO NHIỄM BỆNH:</h1>Nếu ao bị nhiễm bệnh có thể giảm ngay lượng thức ăn hoặc ngừng cho ăn tạm thời, tăng cường sục khícho ao.Tìm cách giảm nồng độ các chất hữu cơ trong ao (nếu ao thường xuyên xi phông thì dùng chất lắng tụ rồi xi phông sạch ra ngoài. Trường hợp ao không được xi phông trước đó thì chỉ dùng vi sinh, không được làm xáo trộn đáy ao khiến khí H2S khuếch tán vào nước gây chết tôm).Có thể thay nước 30 – 50% (nước đã được xử lý kỹ, thay chậm để tránh làm tôm bị sốc).<h1 style="text-align:justify;">PHÒNG TRỊ BỆNH:</h1>Phân trắng là bệnh thường gặp ở tôm, nhất là đối với tôm nuôi ở mô hình thâm canh có mật độ cao hay nuôi theo quy trình ít thay nước. Do có nhiều nguyên nhân gây bệnh, không có thuốc hoặc biện pháp hoàn toàn đặc trị cho bệnh. Do đó cần theo dõi tình trạng môi trường ao chặt chẽ để ngăn ngừa sự nảy sinh mầm bệnh và có biện pháp xử lí kịp thời.&nbsp;Thường xuyên theo dõi, đo đạc các chỉ số nước ao nuôi tôm để đưa ra các điều chỉnh hợp lý khi chỉ tiêu vượt mức.Tăng cường dùng vi sinh để xử lý nước và đáy ao (liều lượng gấp 3 lần bình thường).Giảm số lượng đàn, giảm sự tích tụ chất hữu cơ trong nước bằng cách thay nước, sử dụng clo và/hoặc hydrogen peroxide trong quá trình chuẩn bị nước, duy trì chất lượng nước và kiểm soát việc cho ăn hợp lý, không bị thừa thức ăn quá nhiều.Bổ sung đầy đủ các chất tăng cường sức khỏe của tôm như vitamin và khoáng chất thiết yếu. Có thể trộn xen kẽ các nhóm vi sinh tiêu hóa và tỏi (10g/kg) vào thức ăn để cho tôm ăn (không trộn tỏi cùng vi sinh vì tỏi có thể làm bất hoạt vi sinh có lợi).<h1 style="text-align:justify;">MỘT SỐ THÔNG TIN KHÁC:</h1>Một số tài liệu mô tả “ký sinh trùng Vermiform” là một loại kí sinh trùng gây bệnh phân trắng và đánh đồng với Gregarine. Tuy nhiên thực tế Vermiform là một&nbsp;cấu trúc có nguồn gốc từ các microvilli của tế bào biểu mô tìm thấy trong ống gan tụy tôm. Khi soi tươi Vermiform có hình dạng gần giống ký sinh trùng (giống Gregarine), tuy nhiên đây không phải sinh vật sống và không có các chức năng của sinh vật sống (không di động, không có nhân và cấu trúc bám Epimerite như Gregarine). Nguyên nhân hình thành Vermiform đến nay vẫn chưa được hiểu rõ, nhưng có bằng chứng cho thấy Vermiform là một biểu hiện bệnh lý chứ không phải nguyên nhân gây bệnh.

BỆNH3.png

BỆNH PHÂN TRẮNG (WFD/WFS)

Tên đầy đủ: Bệnh tử vong ngầm do Nodavirus, tên thường gọi là Bệnh tử vong ngầm (Covert mortality disease - CMD).Đối tượng nhiễm bệnh: Thường thấy ở Tôm thẻ chân trắng, Tôm sú, Tôm càng xanh. Bệnh cũng xuất hiện trên nhiều loại giáp xác như Tôm hùm nước ngọt, Cua… Ngoài ra bệnh cũng có thể xuất hiện trên một số loài cá, bao gồm Cá bống, Cá vàng và Cá bơn vỉ.<h1 style="text-align:justify;">DẤU HIỆU LÂM SÀN:</h1>Bệnh nhiễm CMNV thường xảy ra ở giai đoạn 30-80 ngày sau khi thả giống, với tỉ lệ chết tăng lên đến 80%.Tôm bệnh nhiễm CMNV tăng trưởng chậm, có gan tụy teo và hoại tử, ruột và dạ dày trống, thân và vỏ mềm, đôi khi phần cơ bụng bị trắng đục và hoại tử. Tôm lờ đờ ở đáy ao, và chết dần.<figure class="image"><img src="https://lh6.googleusercontent.com/Sy_rCQ3-ZPyoYNBUO1Wf0x-6HgCue7ZrkrKTigsqUufXOOJHw-Mch_6qK1nrMdunNglPCFMJyGuArEv7Uwbpcwa1PfYfxX30mxZcPVkrmXymqIx3KADB4OrJC55YRqVGdduc9NyFEh0ss18Up1IKEyem_Txp7uQ6GPt8X204O5vg9iLQMXyFOzz1LovMiQ"><figcaption>Hình 1: Một số biểu hiện triệu chứng của tôm nhiễm CMNV. Mũi tên đen: hiện tượng đục cơ ở tôm nhiễm bệnh. Mũi tên trắng: teo tuyến gan tụy ở tôm bệnh.</figcaption></figure><h1 style="text-align:justify;">TÁC NHÂN GÂY BỆNH:</h1>Do Covert mortality nodavirus, một loại virus RNA mạch đơn không màng có liên hệ với virus trong họ Nodaviridae.<h1 style="text-align:justify;">PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN:</h1>Kiểm tra mô bệnh học của tôm bị bệnh cho thấy cơ vân bị hoại tử đông máu tương tự như các đặc điểm mô bệnh học điển hình của bệnhdo virus gây bệnh hoại tử cơ (IMNV), Bệnh trắng đuôi do Nodavirus (PvNV) và Macrobrachium rosenbergii (MrNV). Tuy nhiên, tôm bị bệnh này xét nghiệm âm tính với IMNV, MrNV và PvNV khi thực hiện quy trình RT - PCR.&nbsp;Hiện nay đã có các bộ kit đặc hiệu chuyên dùng để chẩn đoán xét nghiệm bệnh do CMNV. Bệnh cũng có thể được xét nghiệm bằng một số phương pháp xét nghiệm sinh học phân tử như: PCR, RT-LAMP.<h1 style="text-align:justify;">CON ĐƯỜNG PHÁT SINH VÀ LÂY LAN BỆNH:</h1>Các loài chim di cư, côn trùng sống trong nước và con người cũng được xem là vector mang mầm bệnh chủ yếu. Một số loài giáp xác hoang dã trong ao nuôi là vector mang mầm bệnh. Một số sinh vật không xương sống có khả năng mang CMNV đã được chứng minh bao gồm Luân trùng, Ốc mượn hồn, còng và một loài động vật giáp xác chưa được định danh.Tương tự như bệnh gây ra bởi các loài virus trên tôm khác, bệnh cũng có thể lan truyền qua con đường tôm ăn thịt đồng loại nhiễm bệnh.<h1 style="text-align:justify;">XỬ LÝ AO TÔM NHIỄM BỆNH:</h1>Chưa có thông tin.<h1 style="text-align:justify;">PHÒNG TRỊ BỆNH:</h1>Chưa có thông tin.<h1 style="text-align:justify;">MỘT SỐ THÔNG TIN KHÁC:</h1>Bệnh được ghi nhận đầu tiên tại Trung Quốc, bùng phát mạnh và bắt đầu có dấu hiệu lan truyền sang các nước Đông Nam Á trong những năm gần đây. Bệnh được đặt tên là bệnh Tử vong ngầm bởi các triệu chứng không rõ ràng và dễ nhầm lẫn với các bệnh khác, như lúc mới xuất hiện bệnh đã từng bị nhầm lẫn với Hoại tử gan tụy cấp tính AHPND do vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus gây ra.Bệnh chưa thật sự phổ biến ở Việt Nam và nhiều nước trên thế giới, chủ yếu xuất hiện tại Trung Quốc, do đó các nghiên cứu về kĩ thuật nhận biết mầm bệnh bằng sinh học phân tử chủ yếu bắt nguồn từ các nhóm nghiên cứu tại Trung Quốc.&nbsp;

BỆNH2.png

BỆNH TỬ VONG NGẦM (CMNV/ CMD)

Tên đầy đủ: Bệnh nhiễm vi bào tử trùng trên gan tụy (Hepatopancreatic Microsporidiosis – HPM).&nbsp;Tại Việt Nam, bệnh hay được gọi bằng tên gọi EHP, bản chất là từ viết tắt của tác nhân gây bệnh kí sinh trùng Enterocytozoon hepatopenaei (EHP).Đối tượng nhiễm bệnh: Tôm sú (Panaeus monodon), Tôm thẻ chân trắng (Panaeus vannamei), Tôm he Nhật Bản (Panaeus japonicus) và nhiều loại tôm khác.<h1>DẤU HIỆU LÂM SÀN:</h1>Biểu hiện rõ rệt nhất của HPM/ EHP là tôm sau 20-30 ngày tuổi, quan sát thấy tôm rất chậm lớn, kích cỡ tôm không đồng đều, có thể đạt trọng lượng từ 3-4g thì ngừng lớn hẳn.<figure class="image"><img src="https://lh5.googleusercontent.com/yqW7RTPez6wvm-Yi0LUqLMsLSoZlKD5kdhq73YEZAnQeJvYVo79QAxAfCTAZGLxg4FkQfluHtnntlkb42BYfR0oKgbY6IBYrWQeZznoTtgwfc9brzUID-4LVKGe5q9vD_wA85U5lnhAliDR99ckxob56ez7C2j0Z5nHoFpOFGxyVBpJnGz8CqvVkMeu7jg"><figcaption>Hình 1: Tôm bị chậm lớn và có kích thước không đồng đều do HPM/ EHP.&nbsp;</figcaption></figure>Tôm có hiện tượng mềm vỏ, chết rải rác, giảm ăn, rỗng ruột, phân đứt khúc, đốt ruột cuối bị trống, đường ruột bị cong, bị đục cơ, có nhiều đốm trắng đục trên cơ thể tôm. Tôm có hiện tượng ruột xoắn như lò xo (một vài con), ruột tôm không chặt chẽ.Tôm nhiễm vi bào tử trùng thường mềm vỏ do không hấp thu được khoáng chất. Tôm chậm lớn và bị lỏng ruột hoặc phân trắng dần kéo theo suy gan, sưng gan. Dạ dày và cơ lưng bụng bị hư tổn nghiêm trọng xuất hiện hiện tượng đục cơ đám mây làm suy giảm chức năng sinh lý của tôm.<figure class="image"><img src="https://lh3.googleusercontent.com/LuyPpnIYoI1ZjZdzCer2I004QVaZ3blc36cMkD2fxSqrVihcH5Q-5QH38SmjaLOqvb1RgAbADFlE6qTC3UlkhWm61BApq-r8_jgRFCZn7LOSS1Ih1BwO443yepJ03mU1ZCGk7fsoyOxTPIeo-3-EhaltosODliHKct-JQsVzX-H8yfflZg2G7qnOJjDTjw"><figcaption>Hình 2: Tôm nhiễm EHP có đường ruột không đầy và phân bị đứt khúc và cong hoặc lò xo.</figcaption></figure>Có các đốm đen trên cuống mắt, trong mô cơ và dọc theo ruột cuối. Nổi hạt gạo trên đốt ruột cuối (mủ đuôi), xoắn ruột. Cuối cùng là hỏng gan, hỏng ruột, ốp thân và chết lai rai.<h1 style="text-align:justify;">TÁC NHÂN GÂY BỆNH:</h1>Vi bào tử trùng&nbsp;Enterocytozoon hepatopenaei (EHP). EHP là một loại kí sinh trùng thuộc Ngành Microsporidia – bao gồm các loài kí sinh trùng đơn bào có khả năng sinh bào tử. Kí sinh trùng Microsporidian không có ty thể, cũng không có cơ quan di chuyển như trùng roi.Bào tử EHP là bào tử đơn nhân, hình bầu dục có kích thước (1,1 ± 0,2 μm × 0,6 ± 0,2 μm). Bào tử của EHP được bao bọc bởi một thành bào tử gồm hai lớp dày đặc: Lớp exospore bên ngoài dày 10nm trong dày 2nm. Lớp thành này có nhiệm vụ bảo vệ bào tử khỏi các điều kiện khắc nghiệt và các tác động bên ngoài từ môi trường. Bào tử của EHP có sức chống chịu rất cao và có khả năng tồn tại bên ngoài vật chủ đến vài năm.<figure class="image"><img src="https://lh3.googleusercontent.com/1mliC01z6AYYLb9xwsKaRcRuMnDtEx8Zc3aBGX4VKJOj6_xgJDPOM1Vx0hRCxsFFDG3-EfpDqKtxEHkpqnIzgupSf6QC-4Xl4QngpR5-HDhqZ-SDfp2McvWMBvlPgR1k9mSQWfk7BORcaNlAEfwgCgz-t79zFJE83L6OI-sG1xLfPa3Xj3neIgHlOmagOQ"><figcaption>Hình 3: (A) Bào tử Enterocytozoon hepatopenaei (EHP) từ gan tụy tôm nhiễm bệnh nhuộm bằng haematoxylin và eosin (b) Bào tử EHP dưới kính hiển vi quételectron.</figcaption></figure>Vi bào tử trùng&nbsp;Enterocytozoon hepatopenaei có khả năng ký sinh trong tế bào gan tụy của tôm. Trong quá trình ký sinh nội bào, EHP sử dụng chất dinh dưỡng và năng lượng dự trữ trong gan tụy khiến tôm nuôi không đủ năng lượng cần thiết cho sự tăng trưởng và lột xác.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://lh4.googleusercontent.com/3tNgg7Uzo1VQ-AS4x8gBj8AgVeHV8InFX2qFPQyp-Mb2qRaHX83eeQMF-t33SKlNDjEw-grJyFKeCDWczlNISsnJ3rMrjxHJIS8OOjEmIFKGAtPOoK0FvO3RTqvPqdXgwCBWw4_kqLLSa4rle0KyERMEThRTjmIPzTRqI1EwFaCs9hYeOGBSofw_Hp5h3Q"><figcaption>Hình 4: Vi bào tử trùng Enterocytozoon hepatopenaei dưới kính hiển vi điện tử.</figcaption></figure><figure class="image"><img src="https://lh5.googleusercontent.com/NSgnPD3_o-fsP7po49MV4PafcSxMe6nD80IHmanOqUp_BehGGQokX6_9F3tRVU-0gt4MoeGDRpgWffrUvOQmAE7JL-BLZz5GOraU6RpWQOnSFw_AMCYpeTE_EZDIBbfbbC_4b5NqDzvJyReTGV9-rDqfdtLDIPN8m_ioi9d6_x4cxqdplg-ps7W521n8rw"><figcaption>Hình 5: Vòng đời và con đường lây truyền của EHP. (1) Sự nảy mầm của bào tử, trong đó bào tử đâm thủng màng tế bào chủ và truyền vật chất vào tế bào chủ. (2) Quá trình phân chia hạt nhân để tạo ra một plasmodium phân nhánh. (3) Tiền chất đùn bào tử được hình thành bên trongplasmodium. (4) Plasmodium được phân cắt để tạo ra bào tử. (5) Tế bào chủ bị vỡ để giải phóng bào tử trưởng thành truyền EHP thông qua phân và hiện tượng ăn nhau ở tôm nuôi.</figcaption></figure>Quá trình xâm nhập của EHP vào tế bào gan tụy trên tôm cũng tương tự sự xâm nhiễm của các bệnh khác ở các tế bào khác như HPV, YHV... EHP khi tiếp xúc với tế bào gan tụy sẽ làm thủng màng plasma của tế bào gan tụy, sau đó bào tử EHP sẽ tiến hành đưa trực tiếp tế bào chất vào trong tế bào. Bên trong tế bào, EHP hấp thụ dinh dưỡng và nhân lên. Sau một thời gian, các tế bào biểu mô của gan tụy tôm sưng lên và cuối cùng bị phá vỡ để giải phóng các bào tử EHP mới trưởng thành. EHP từ đó lan ra các tế bào lân cận.<h1 style="text-align:justify;">PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN:</h1>Một trong các dấu hiệu nhận biết HPM/ EHP là tôm chậm tăng trưởng biểu hiện qua sự khác biệt rõ rệt về kích cỡ của tôm trong cùng một ao. Trong một số trường hợp nhất định, lưng tôm xuất hiện màu trắng và đi phân trắng, do đó có thể nhầm qua tác nhân gây bệnh của bệnh Phân trắng.Ở tôm bệnh HPM/ EHP không có các triệu chứng đặc trưng hoặc các dấu hiệu dễ nhầm lẫn qua các bệnh khác (Phân trắng, EMS, AHPND…). Do đó việc phát hiện sự hiện diện của vi bào tử trùng EHP chủ yếu thông qua kính hiển vi hiện đại, quan sát mô bệnh học và các phương pháp sinh học phân tử. Một số phương pháp phát hiện EHP ở tôm được các nhà nghiên cứu áp dụng bao gồm PCR và LAMP.<h1 style="text-align:justify;">CON ĐƯỜNG PHÁT SINH VÀ LAN TRUYỀN BỆNH:</h1>HPM/ EHP có thể lây trực tiếp theo chiều ngang qua việc ăn thịt đồng loại và theo chiều dọc qua bố mẹ sang con cái. Ngoài ra, do bào tử từ ký sinh trùng thoát ra ngoài theo phân của tôm, nên nước và lớp trầm tích đáy ao cũng có khả năng là môi trường truyền bệnh.Mặc dù không cần vật trung gian để lây lan, nhưng một số nghiên cứu cho thấy EHP cũng xuất hiện trong giun nhiều tơ (giun chỉ) hoặc sinh vật phù du, từ đó xâm nhập vào ao theo đường đất hoặc thức ăn cho tôm.<h1 style="text-align:justify;">XỬ LÝ AO TÔM NHIỄM BỆNH:</h1>Khi phát hiện tôm giống có nhiễm EHP, cần loại bỏ đàn giống đã nhiễm EHP và khử trùng khu vực sản xuất ương dưỡng giống, dụng cụ; điều tra xác định nguồn bệnh để xử lý kịp thời cắt đứt con đường xâm nhập, lây truyền bệnh. Cần lưu ý loại vi bào tử trùng này hiện chưa có thuốc diệt, đặc biệt clorine ở nồng độ đến 90 – 100 ppm vẫn không có khả năng tiêu diệt loại bào tử này.Nếu ao bị bệnh xuất hiện EHP thì có thể làm sạch bào tử trong ao bằng cách cho vôi hoặc CaO với nồng độ 6 tấn/ha sau đó cày xới đất 10-12 cm, cuối cùng dẫn nước vào ngâm. Ao cần được ngâm khoảng 1 tuần trước khi phơi khô, lúc đó độ pH của đất đáy ao sẽ tăng lên 12 và có khả năng tiêu diệt bào tử EHP.<h1 style="text-align:justify;">PHÒNG TRỊ BỆNH:</h1>Cần đảm bảo rằng nguồn cung cấp ấu trùng Postlarvae âm tính với HPM/ EHP bằng phương pháp PCR và thực hiện các biện pháp an toàn sinh học thích hợp trước và sau khi thả giống để ngăn ngừa nhiễm bệnh.Khuyến cáo chủ động test EHP khi tôm được 30 ngày tuổi và 60 ngày tuổi hoặc khi thấy dấu hiệu nghi ngờ tôm bị bệnh EHP. Xét nghiệm EHP bằng phương pháp PCR thường cho kết quả rất chính xác.Nên loại bỏ bùn đáy ao khi cải tạo ao để loại bỏ nguồn bào tử EHP tiềm ẩn.Trong suốt quá trình nuôi nên sử dụng chế phẩm sinh học (probiotics) phù hợp để ngăn chặn sự tích tụ của vật chất hữu cơ dưới đáy ao nuôi. Đồng thời, nên kết hợp với biện pháp thay nước để giảm tối đa sự tích tụ của vật chất hữu cơ trong ao nuôi nhằm hạn chế sự phát triển của các bào tử EHP lây nhiễm trên tôm. Duy trì hàm lượng vật chất hữu cơ tích tụ trong ao ở mức tối thiểu là biện pháp quan trọng để hạn chế sự bùng phát của bệnh vi bảo tử trùng - EHP.<h1 style="text-align:justify;">MỘT SỐ THÔNG TIN KHÁC:</h1>Trong ao nuôi, HPM/ EHP và WFS có thể hiện diện trong cùng một lúc hoặc ao có thể ngừng bị phân trắng nhưng khi kiểm tra tôm vẫn bị nhiễm EHP. Hơn nữa, phân trắng có thể do nhiều các nguyên nhân khác gây ra như nhiễm trùng gregarine nặng, do vi khuẩn, tảo hay nền đáy. Do đó, việc quan sát thấy có phân trắng không hẳn sẽ tìm thấy tác nhân gây bệnh HPM/ EHP. Có thể tiến hành kiểm tra sự hiện diện của EHP trong các sợi phân trắng bằng kính hiển vi để giúp phân biệt giữa nhiễm EHP hoặc gregarine và có thể kiểm tra bằng phương pháp mô học khi thực hiện quan sát bằng kính hiển vi không đạt hiệu quả.Trong thực tế, EHP phổ biến hơn ở các ao nuôi thương phẩm có độ mặn cao (&gt;15 ppt) so với các ao nuôi thương phẩm có độ mặn thấp (&lt;5 ppt). Vì tôm thẻ chân trắng là loài rộng muối(tức có thể sống được từ độ mặn thấp cho đến độ mặn cao), vì vậy các nhà khoa học đã từng làm thí nghiệm kiểm chứng xem liệu EHP có thể lây nhiễm ở điều kiện độ mặn thấp hay không. Kết quả thí nghiệm cho thấy phân tôm là một trong những nguồn lây EHP chính. Việc truyền nhiễm EHP có thể xảy ra ở độ mặn thấp dưới 2 ppt, tuy nhiên, tỷ lệ nhiễm, tốc độ nhiễm và mức độ nghiêm trọng của EHP sẽ cao hơn ở các ao nuôi có độ mặn cao, từ 25 – 30 ppt.

Xu hướng giá tôm

Tin mới nhất

Xu hướng giá tôm

Giá

Cập nhật lúc: Invalid date